BỆNH U NANG BIỂU BÌ Ở MANG CÁ

01/06/2020 | Nguyễn Hằng

1. Nguyên nhân

Qua hình dạng phóng đại của kính hiển vi điện tử một số tác giả đã cho rằng tác nhân gây bệnh u nang biểu bì ở mang cá là những loài của Rickettsia (Paperna và CTV, 1981) hoặc Chlamydia (Wolf, 1981). Trong một số ký chủ, hình thái cấu tạo của chúng giống với những loài của Clarmydia, tuy nhiên một số ít nó giống những loài khác. Trong 2 kết quả nghiên cứu (Turnbull, 1987 và Bradley và CTV, 1988) đã xác định được kháng nguyên của giống Chlamydia là Lipopolysaccharide. Do đó tác nhân gây bệnh này là một nhóm mới nằm trong bộ Chlamydiales. Sự ảnh hưởng trong ký chủ là các hình dạng của chúng ký sinh trên vật chủ, bao gồm có 5 dạng hình khác nhau của u nang biểu bì trên mang và da.

- Thể khởi đầu: là giai đoạn đầu (sớm) phát triển của Chlamydia, hình thành một số u nang. Các tế bào có thể dạng hình que không đều, tế bào chất trong suốt chứa nhiều Riboxome...kích thước của chúng đường kính 0,7-1,25 μm.

- Tế bào kéo dài: Dạng thứ 2 là các tế bào kéo dài có cấu trúc tương tự như dạng đầu, kích thước lớn nhất là chiều dài 7,5 μm, đường kính 0,3-0,6 μm.

- Tế bào hình ovan hoặc hình tròn: Những loài Chlamydia sp có tế bào thường xuyên hình tròn hoặc ovan, đường kính 0,3-1 μm.

- Tế bào nhỏ: Có đặc điểm hình thành không bào trong suốt trong tế bào chất, kích thước rất khác nhau giữa các loài cá khác nhau: Cá chép kích thước là 0,5-0,7 x 0,3-0,5 μm hoặc 0,9-1,3 x 0,5-0,7 μm.

- Tế bào đầu và đuôi: Chúng hình thành tất cả trên các đầu của biểu bì một u nang hình que (0,3 x 0,4 àm) có chứa nhân đậm đặc và đuôi biểu bì (từ 0,3 àm chiều dài) được phìng rộng hình tròn ở phía cuối (đường kính 0,125 μm).

- Chlamydia sp, gây bệnh u nang gram âm.

2. Triệu chứng

Bệnh thường xuyên xuất hiện ở mang và cũng có gặp ở da những u nang của bệnh (Hoffman và CTV, 1969). Các u nang mới xuất hiện màu trắng hoặc màu vàng... Bệnh làm nguy hiểm cho mang, hình thành nhiều dịch nhờn trên mang ngăn cản sự hô hấp của cá

3. Phân bố

Bệnh u nang biểu bì xuất hiện rộng khắp thế giới: Bắc Mỹ, Đông Nam Châu á, Trung Đông, Châu Âu, Nam Phi. Bệnh xuất hiện ở tất cả các giai đoạn phát triển của cá từ cá giống đến cá trưởng thành: ở 11 họ cá: Centrarchidae (họ cá mặt trăng); Chaetodontidae; Cichlidae; Cyprinidae (họ cá chép); Hippoglossidae; Ictaluridae; Moronidae; Mullidae; Salmonidae; Sparidae và Zanclidae.

Bệnh có thể xuất hiện khi điều kiện môi trường thay đổi lớn gây sốc cho cá.

4. Phòng trị

Chưa nghiên cứu đầy đủ phương pháp phòng trị bệnh này. Chú ý các biện pháp an toàn sinh học:

Nên chọn con giống khỏe mạnh, không nhiễm bệnh. Dụng cụ thường sử dụng như lưới, vợt, sọt, ống dây phải được sát trùng bằng Chlorine liều lượng 10 - 15 g/m3 trong 30 phút, rửa nước sạch và phơi khô sau khi sử dụng.

Đảm bảo môi trường nước ao sạch. Định kỳ 10 - 15 ngày xử lý nước bằng CaCO3 liều lượng 2 - 3 kg/100 m2 tạt quanh ao kết hợp các loại thuốc sát trùng như BKC 800, POVIDINE 9000, VIPRIO STOP để diệt vi khuẩn, virus gây bệnh.

Bên cạnh đó, người nuôi nên bổ sung thêm lượng Vitamin C cho vào thức ăn nhằm tăng sức đề kháng cho cá.